Daty

PREHISTORIA
ok.2 mln lat p.n.e	Pojawienie się w Afryce przodków współczesnego człowieka
ok.130 tys. lat p.n.e	Najstarsze ślady homo sapiens sapiens (Afryka)
ok. 40 tys. lat p.n.e.	Przybycie przedstawicieli homo sapiens sapiens do Europy
ok.17 tys.lat p.n.e	Powstanie malowideł w jaskini Lascaux przedstawiających zwierzęta, na które polowali ludzie paleolitu .
ok. 10-20 tys.lat p.n.e	Koniec epoki lodowcowej. Początek ocieplania klimatu, zasiedlenia Europy środkowej
8000 r. p.n.e	Początek epoki neolitu. Pierwsze osady neolityczne na Bliskim Wschodzie (Mezopotamia tzw. Żyzny Półksiężyc).
HISTORIA`
ok 3500 r.p.n.e	Początki cywilizacji Sumerów i wynalezienie pisma
3500 r.p.n.e.	Symboliczna data: początku historii i pierwszej epoki historycznej - starożytności
ok.3000 r.p.n.e	Początek epoki brązu  (stop  miedzi z cyną) Przedmioty z brązu: siekiery, dłuta, młoty, motyki, sierpy, noże, ozdoby, broń (miecze, topory, ostrza do włóczni, groty, części pancerzy)
ok. 3000 r. p.n.e	Zjednoczenie Dolnego i Górnego Egiptu.
XVIII w.p.n.e	Powstanie Kodeksu Hammurabiego Jeden z najstarszych spisanych kodeksów, przewidujący konkretną karę za złamanie prawa. Spisany pismem klinowym
ok.1200 r.p.n.e	Wynalezienie przez Fenicjan pisma alfabetycznego
ok.1100 r.p.n.e	Początek epoki ok.1000 r.p.n.e żelaza
X w. p.n.e	Królestwo żydowskie Dawida i Salomona Zgodnie z opisem biblijnym było to potężne państwo obejmujące tereny dzisiejszego Izraela, Autonomii Palestyńskiej, Syrii i Jordanii. Początki królestwa sięgają ok. 1030 p.n.e., kiedy to Saul miał zjednoczyć nękane atakami sąsiadów plemiona izraelskie. Po śmierci Saula i krótkotrwałej wojnie domowej tron objął Dawid, uznawany za twórcę militarnej potęgi Izraela. Ostatnim władcą zjednoczonego państwa był Salomon, którego polityka skupiała się głównie na sprawach wewnętrznych. Wkrótce po jego śmierci państwo uległo podziałowi na państwo północne (Izrael)  i południowe (Judę)
776 r. p.ne	Pierwsze starożytne igrzyska olimpijskie Co 4 lata (tzw. okres olimpiady) odbywały się w Olimpii igrzyska ku czci boga Zeusa, nagroda – gałązka z drzewa oliwnego
753 r. p.ne	Symboliczna data założenie Rzymu Legendarni założyciele – Romulus i Remus, początek monarchii w Rzymie
738.r.p.n.e	Powstanie osady w Biskupinie Osada w Biskupinie wiąże się z kręgiem kulturowym kultury łużyckiej, trwającym  od środkowej epoki brązu
VIII –VII w.p.n.e	Wielka kolonizacja grecka Podczas "Wielkiej kolonizacji" ruch kolonizacyjny organizowany był przez małe greckie miasta-państwa (gr. polis). Kolonizacja obejmowała wybrzeża Morza Śródziemnego i Morza Czarnego od VIII do VI w. p.n.e. Terminem "kolonia" historycy oznaczają osadę grecką założoną poza granicami Grecji.
589 r. p.n.e	Zdobycie Jerozolimy przez Babilończyków - początek niewoli babilońskiej Niewola babilońska – zwyczajowe określenie wygnania Żydów z Judy. Pierwsze wysiedlenie Żydów do Babilonu nastąpiło w 597 p.n.e., kiedy to Nabuchodonozor II wtargnął do Jerozolimy, zrabował świątynny skarbiec i wysiedlił m.in. króla Jojakina oraz proroka Ezechiela
539 r. p.n.e	Upadek Babilonu. Koniec niewoli babilońskiej Żydów
509 r. p.ne	Utworzenie Republiki Rzymskiej Wygnanie ostatniego króla Terkwiniusza Pysznego, obalenie monarchii.
508 r. p.n.e	Wprowadzenie demokracji w Atenach Typ demokracji – bezpośrednia, prawa obywatelskie mieli wszyscy pełnoletni mężczyźni. Okres rządów stratega Peryklesa uważa się za złoty wiek demokracji ateńskiej
490 r. p.ne	Bitwa pod Maratonem Bitwa pomiędzy ateńskimi wojskami pod wodzą Miltiadesa a armią perską dowodzoną przez Datysa. Zakończona zwycięstwem Greków (legenda o biegu maratońskim)
480 r. p.ne	Bitwa w wąwozie Termopile Wyprawa Kserksesa na Grecję, w wyniku zdrady Persowie otaczają Spartan, którymi dowodził Leonidas
480 r. p.ne	Bitwa pod Salaminą Bitwa morska, zwinne okręty grecki – triery – pokonały flotę perską
479 r. p.n.e	Bitwa pod Platejami Wojska perskie w Grecji  zostały rozbite. Wyparcie Persów z Grecji
449 r. p.n.e	Ogłoszenie w Rzymie prawa XII tablic Kodyfikacja prawa rzymskiego opracowana przez wybranych dziesięciu obywateli, był spisem prawa zwyczajowego.
264-241 r. p.n.e	I wojna punicka Toczyła się między Kartaginą i Rzymem Działania wojenne prowadzono początkowo na terenie Sycylii. W późniejszym okresie do walk doszło także na macierzystych terytoriach Kartaginy w Afryce Północnej. Wojna zakończyła się klęską Kartaginy, która zrzekła się swych posiadłości na Sycylii na rzecz Rzymu. Sycylia stała się pierwszą kolonią Republiki.
218-201 r. p.n.e	II wojna punicka Prowadzona na Półwyspie Apenińskim, Iberyjskim, na Sycylii i w Afryce Północnej. Hannibal, kartagiński wódz. Hannibal przeprawiwszy się ze swoją armią z Hiszpanii przez Alpy do Italii postanowił zaskoczyć Rzymian od północy. Odniósł szereg zwycięstw (m.in. bitwa pod Kannami). Rzymianie w odpowiedzi  przystąpili do podboju kartagińskich posiadłości w Hiszpanii, a potem za radą Scypiona Afrykańskiego Starszego zaatakowali afrykańskie centrum kartagińskiego imperium, co spowodowało odwołanie armii Hannibala z Italii. W 202 p.n.e. Scypion Afrykański pokonał Hannibala w bitwie pod Zamą
216 r. p.n.e	Wyprawa Hannibala do Italii; Bitwa pod Kannami
202 r.p.n.e	Klęska Hannibala pod Zamą
149-146 r. p.n.e.	III wojna punicka Zdobycie i zburzenie Kartaginy
73-70 r. p.n.e	Powstanie niewolników pod władzą Spartakusa Największe powstanie niewolników w starożytnym Rzymie. W ciągu dwóch lat siły Spartakusa, składające się z tysięcy niewolników, gladiatorów i biednych wieśniaków, wznieciły powstanie na terenie niemalże całej Italii.
44 r. p.n.e.	Śmierć Juliusza Cezara Zamordowany w idy marcowe przez senatorów pod przywództwem Marka Brutusa oraz Gajusza Kasjusza. Oskarżany o próbę zniszczenia republiki
31 r. p.n.e	Klęska Marka Antoniusza i Kleopatry pod Akcjum Bitwa morska. Było to decydujące starcie w wojnie domowej między Oktawianem Augustem a Markiem Antoniuszem i wspierającą go egipską królową Kleopatrą. Bitwa zakończyła się całkowitym zwycięstwem floty Oktawiana, co pozwoliło mu przechwycić pełnię władzy w imperium. Początek pryncypatu
28 r. p.n.e	Przyjęcie przez Oktawiana Augusta tytułu "princepsa" Princeps – pierwszy spośród równych
1 r.	Narodziny Jezusa Chrystusa Data umowna; początek naszej ery
64 r.	Pożar Rzymu i prześladowanie chrześcijan przez Nerona
70 r.	Zdobycie Jerozolimy przez Tytusa i zburzenie świątyni jerozolimskiej
313 r.	Edykt mediolański Edykt cesarza Konstantyna Wielkiego uznający chrześcijaństwo za religię równą innym, tolerancja religijna, zakaz prześladowania chrześcijan
375 r .	Początek wędrówki ludów w Europie Wielka wędrówka ludów – okres masowych migracji plemion barbarzyńskich, głównie Hunów i Germanów, na ziemie Cesarstwa Rzymskiego (IV-VI wiek)
380 r. lub 392 r.	Edykt Teodozjusza Wielkiego Cesarz zakazał wyznawania innych religii niż chrześcijaństwo, podnosząc je do rangi religii państwowej. Zakazał organizacji starożytnych igrzysk olimpijskich (393), uznając je za relikt pogaństwa.
395 r.	Podział Cesarstwa Rzymskiego na Zachodnie  i Wschodnie Zachodnie - stolica Rzym (przetrwało do 476r.), Wschodnie zw. także Bizantyjskim lub Bizancjum – stolica Konstantynopol (przetrwało do 1453r., zdobyte przez Turków)
476 r.	Upadek Cesarstwa Zachodniorzyskiego Ostatni cesarz Romulus Augustulus został obalony przez germańskiego wodza Odoakra Umowna data końca epoki starożytnej i początku średniowiecza
622 r.	Ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny tzw. Hidżra = ucieczka, Mahomet i pierwsi muzułmanie musieli opuścić miasto z powodu prześladowań oraz braku przychylności; 622r. jest początkiem ery muzułmańskiej;  5 filarów wiary islam
732 r.	Bitwa pod Poitiers Stoczona między armią arabską, a wojskami frankijskimi majordoma królestwa Karola Młota, klęska Arabów powstrzymała ich przed podbojem Europy.
800 r	Koronacja Karola Wielkiego na cesarza Imperium Rzymskiego Karol Wielki – drugi z kolei władcy z dynastii Karolingów, syna Pepina Krótkiego; walczył z Longobardami w północnych Włoszech, z Sasami między Renem a Łabą i z Arabami w Hiszpanii. Władza Karola Wielkiego rozciągała się nad większością zachodniej części dawnego Imperium Rzymskiego. Renesans karoliński- okres rozwoju kultury zachodnioeuropejskiej rozwinęła się sieć szkół; rozkwitły – odnowione – literatura i malarstwo, powstało wiele monumentalnych budowli, nawiązujących stylem do budowli starożytnego Rzymu (architektura karolińska, np. katedra w Akwizgranie); odnowiono i ujednolicono  łacińskie  pismo (tzw. minuskuła karolińska).
843 r.	Traktat z Verdun Państwo Karola Wielkiego podzielono między jego 3 wnuków: Lotara, Karola Łysego i Ludwika Niemieckiego. Lotar otrzymał wraz z tytułem cesarskim część środkową, dzielnica zamieszkana głównie przez ludność pochodzenia germańskiego, przekazana została Ludwikowi zwanemu później Niemieckim, część zachodnią, zasiedloną przez ludność mówiącą przeważnie językami romańskimi, otrzymał najmłodszy z braci, Karol Łysy. Podział ten położył podwaliny pod powstanie w przyszłości Francji i Niemiec
966 r.	Chrzest Polski Zwyczajowa nazwa początku procesu chrystianizacji państwa polskiego. Proces ten został zapoczątkowany przez chrzest Mieszka I; symboliczna data powstania państwa polskiego
968 r.	Założenie biskupstwa w Poznaniu Biskupstwo misyjne – podlegające bezpośrednio papieżowi;   przewodził mu biskup Jordan
972 r.	Bitwa pod Cedynią Rozegrana  między wojskami księcia Polan – Mieszka I a margrabiego Marchii Łużyckiej – Hodona, zwycięstwo Mieszka I, informacja o bitwie zachowała się dzięki Kronice Thietmara
997 r	Śmierć św Wojciecha Misja chrystianizacyjna do Prus, gdzie został zamordowany, ciało męczennika wykupił Bolesław Chrobry – relikwia
1000 r.	Zjazd gnieźnieński Cele zjazdu:  pielgrzymka cesarza Ottona III do grobu św. Wojciecha;  pozyskanie przychylności i poparcia Chrobrego do utworzenia zachodniego cesarstwa uniwersalnego, na które miały złożyć się prowincje - Galia, Italia, Germania, Słowiańszczyzna; przekazanie bulli papieża dot. utworzenia arcybiskupstwa w Gnieźnie i biskupstw w: Krakowie, Kołobrzegu, Wrocławiu; wyrażenie zgody na koronację królewską księcia Bolesława
1025 r.	Koronacja Bolesława Chrobrego - pierwszego króla Polski Znaczenie: polska wyniesiona została do rangi królestwa, traktowano ją na równi z innymi krajami Europy, koronacja podkreśliła niezależność państwa polskiego, symboliczne zakończenie procesu tworzenia się państwa polskiego, zamykała pierwszy etap wchodzenia Polski w krąg cywilizacji europejskiej. Polepszała pozycję państwa na arenie międzynarodowej, będąc niejako przypieczętowaniem jego jedności i suwerenności. W tym samym roku odbyła się także koronacja syna Chrobrego – Mieszka II, który utracił koronę na rzecz brata Bezpryma
1034 r.	Śmierć Mieszka II, początek tzw powstania ludowego Kryzys państwa Piastów, okres reakcji pogańskiej, rozpad administracji państwowej  i kościelnej
1039 r.	Najazd władcy czeskiego Brzetysława na Polskę Wywiezienie relikwii św. Wojciecha, utrata Śląska na rzecz Czech
1039 r.	Powrót do Polski syna Mieszka II Kazimierza Odnowiciela Początek odbudowy administracji państwowej i Kościelnej, przeniesienie stolicy do Krakowa, początek feudalizmu na ziemiach polskich
1054 r.	Rozłam z kościele chrześcijańskim Schizma wschodnia – podział chrześcijaństwa na katolicyzm (Kościół zachodni)  i prawosławie  (Kościół wschodni). Przyczyny: różnice religijne (kwestia używania przaśnego chleba w Eucharystii, czyśćca, liczby sakramentów, celibatu księży, postu w soboty, noszenia zarostu przez duchownych etc.); różnice organizacyjne (cezaropapizm na Wschodzie), spór o prymat papiestwa.
1076 r.	Koronacja Bolesława Śmiałego, zwanego także Szczodrym Zaangażowanie władcy w konflikt o inwestyturę po stronie papieża Grzegorza VII, w zamian papież wyraża zgodę na koronację
1079	Śmierć biskupa Stanisława Spór króla Bolesława Śmiałego z biskupem krakowskim Stanisławem, wyrok śmierci na biskupa, ucieczka króla na Węgry (opis konfliktu znajdziemy w Kronice Galla Anonima i Kronice Wincentego Kadłubka)
1109 r.	Obrona Głogowa Konflikt między braćmi -  Zbigniewem a Bolesławem Krzywoustym doprowadził do wybuchu wojny polsko-niemieckiej (cesarz Henryk V poparł interesy Zbigniewa); najbardziej znanym epizodem tej wojny jest krwawa obrona grodu
1138 r	Podział Polski na dzielnice Ustawa sukcesyjna (lub testament Krzywoustego)  miała zapobiec bratobójczym walkom pomiędzy synami księcia, ( najmłodszy z braci Kazimierz Sprawiedliwy nie otrzymał dzielnicy), zasada senioratu (pryncypatu) - władzę zwierzchnią ma każdorazowo sprawować najstarszy męski przedstawiciel rodu (senior), Władysław Wygnaniec pierwszym seniorem – wygnany przez braci
1226 r.	Sprowadzenie Krzyżaków Książe Konrad  Mazowiecki chcąc bronić dzielnicy przed łupieżczymi najazdami pogańskich Prusów sprowadza Krzyżaków na ziemie chełmińską; Zakon fałszuje dokumenty zatrzymuje ziemie Prusów i tworzy na nich Państwo Zakonne
1241r.	Najazd Tatarów, bitwa pod Legnicą Śmierć Henryka Pobożnego; koniec tzw. dynastii Henryków Śląskich
1295 r.	Koronacja  Przemysła II Współpracując z arcybiskupem gnieźnieńskim Jakubem Świnką, dążył do zjednoczenia księstw piastowskich, zamordowany w 1296r.
1300 r.	Koronacja Wacława II Wewnętrzna słabość i konflikty pomiędzy książętami dzielnicowymi oraz elekcyjność tronu w Krakowie doprowadziły do wmieszania się w sprawy polskie króla Czech Wacława II
1308 r.	Utrata Pomorza na rzecz Krzyżaków Wezwani na pomoc przez księcia Władysława Łokietka Krzyżacy,  zajęli  go podstępem - po wypędzeniu Brandenburczyków ziemie przyłączają do państwa zakonnego, początek konfliktu polsko-krzyżackiego
1320 r.	Koronacja Władysława Łokietka Symboliczna data końca rozbicia dzielnicowego trwającego blisko 200 lat
1331 r.	Bitwa pod Płowcami Pokonanie Krzyżaków , mimo korzystnego wyroku sądu papieskiego Krzyżacy nie zwrócili Polsce zajętego w 1308r. Pomorza
1333 r.	Koronacja Kazimierza Wielkiego Unormował stosunki z Czechami i Zakonem Krzyżackim. W 1335 udało mu się uzyskać od czeskiego króla Jana Luksemburskiego zrzeczenie się pretensji do polskiego tronu; na mocy pokoju kaliskiego z 1343 odzyskał zajęte przez Krzyżaków Kujawy i ziemię dobrzyńską, w zamian zrzekając się praw do Pomorza Gdańskiego (zachował tytuł pana i dziedzica ); przyłączył do Polski większą część Rusi Halickiej; kodyfikacja prawa (statuty wiślicko-piotrkowskie), rozbudowa systemu obrony państwa oraz rozwoju miast; w 1364 ufundował Akademię Krakowską. Rozwój architektury gotyckiej.
1343 r.	Zawarcie pokoju w Kaliszu
1335 r.	Zjazd w Wyszehradzie monarchów Czech, Węgier i Polski Cel - rozstrzygnięcie wojny z Krzyżakami
1364 r.	Założenie Akademii Krakowskiej Kazimierz chciał przede wszystkim, aby nowa szkoła kształciła prawników, którzy mogliby pokierować i wzmocnić administrację państwową.
1374 r.	Przywilej w Koszycach Pierwszy powszechny przywilej, nadany przez Ludwika Węgierskiego (ówczesnego króla polski, następcy K. Wielkiego) – w zamian za ograniczenie podatku do 2 groszy z łana, możni wyrazili zgodę na koronację królewską jego córki Jadwigi
1385 r.	Zawarcie unii personalnej  pomiędzy Polską a Litwa w Krewie Potrzeba unii wynikła z powodu zagrożenia, jakie dla Polski i Litwy stworzył na przełomie XIV i XV wieku zakon krzyżacki. Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z królem Polski Jadwigą oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest i schrystianizować Litwę, wypuścić polskich jeńców, wypłacić odszkodowania Habsburgom, odzyskać wszystkie ziemie utracone przez Koronę.
1409 r.	Początek wielkiej wojny z zakonem krzyżackim Wybuch powstania przeciwko Krzyżakom na Żmudzi (obszar litewski zajęty przez Krzyżaków)
1410 r.	Bitwa pod Grunwaldem Wojska polsko-litewskie pod dowództwem Władysława Jagiełły pokonały sprzymierzone oddziały rycerstwa krzyżackiego i europejskiego dowodzone przez wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena. Po bitwie nastąpiło nieudane oblężenie Malborka
1411 r.	Pierwszy pokój w Toruniu Postanowienia: Królestwo Polskie odzyskało Ziemię dobrzyńską, Zakon krzyżacki zrezygnował ze Żmudzi na okres życia Władysława Jagiełły i Witolda, Zakon jako odszkodowanie i za wykup jeńców zobowiązał się zapłacić 100 tys. kop groszy czeskich, Pomorze pozostało w rękach Krzyżaków
1444 r.	Bitwa pod Warną Starcie między oddziałami polsko-węgierskimi oraz innymi wojskami koalicji antytureckiej pod dowództwem króla polskiego i węgierskiego Władysława Warneńczyka i wojewody siedmiogrodzkiego Jana Hunyadyego, a wojskami tureckimi pod dowództwem sułtana Murada II. W trakcie bitwy ginie następca Władysława Jagiełły – Władysław zw. Warneńczykiem
1450 r.	Wynalezienie druku (Jan Gutenberg) W 1455 r. ukazała się drukiem  Biblia
1453 r.	Zdobycie Konstantynopola (stolicy Cesarstwa Bizantyjskiego) przez Turków Zdobycie miasta oraz śmierć ostatniego cesarza bizantyjskiego pociągnęły za sobą ostateczny upadek cesarstwa wschodniorzymskiego. Zwycięstwo to dało Turkom panowanie nad wschodnim basenem Morza Śródziemnego i otworzyło drogę do podboju Europy powstrzymanego dopiero przez Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w roku 1683. Zdobyte miasto pozostało stolicą imperium osmańskiego 1453 r. – jest jedną z umownych dat kończących średniowiecze
1454 – 1466 r.	Wojna trzynastoletnia z Zakonem Krzyżackim Prośba miast pruskich  o włączenie Prus do Korony Polskiej. Kazimierz Jagiellończyk    wypowiedział Zakonowi wojnę i podpisał akt inkorporacji Prus (czyli wcielenia ich do Polski). W tym samym czasie pozostałe miasta pruskie doprowadziły do opanowania prawie całych Prus i w rękach Zakonu pozostały jedynie Malbork, Chojnice i Sztum. Zbuntowane miasta pruskie wspierały finansowo stronę polską. Za te wsparcie król zorganizował armię zaciężną, wykupił Malbork. Losy wojny na korzyść Polski zmieniły się po dwóch zwycięskich bitwach- Piotra Dunin rozbił wojska krzyżackie pod Świecinem, flota Gdańska i Elbląga pobiła na Zalewie Wiślanym flotę krzyżacką. Ostatni polski sukces to zdobycie Chojnic i przejęcie drogi lądowej, którą do Krzyżaków szły posiłki z Europy Zachodniej.
1466 r.	II pokój w Toruniu Polski powróciło Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, przyłączono Warmię, Malbork i Elbląg (tzw. Prusy Królewskie). Reszta ziem zakonnych ze stolicą w Królewcu stanowiła lenno Polski. Fakt rozciągnięcia zwierzchnictwa polskiego nad Zakonem miał dla Polski ogromne znaczenie polityczne. Otworzył przed nią możliwości nieskrępowanego handlu poprzez Gdańsk, co przyczyniło się do rozwoju gospodarczego Polski.
1488 r.	Bartolomeo Diaz – dopłynięcie do Przylądka Dobrej Nadziei Żeglarz portugalski, co prawda nie udało mu się odkryć drogi morskiej do Indii, ale dopłynął do południowego krańca Afryki
1492 r.	Krzysztof  Kolumb - odkrycie Ameryki   Żeglarz płynący pod banderą hiszpańską, pragnął odkryć drogę morską do Indii płynąc na zachód, nie wiedział jednak o istnieniu obu Ameryk. Trzy statki (karawele), z flagową „Santa Marią” na czele, dotarły do brzegów wyspy San Salvador, którą uznano za jedną z wysp japońskich. Po opłynięciu kilku innych wysp, w tym Kuby i Haiti w archipelagu Wielkich Antyli, Kolumb powrócił do Hiszpanii. Zorganizował potem jeszcze 3 dalsze podróże ekspedycyjne. 20 lat później żeglarz florencki Amerigo Vespucci stwierdził jako pierwszy, że odkryte przez Kolumba lądy to nie Japonia i inne części Azji, lecz nowy, nieznany dotąd kontynent. Nazwano go od jego imienia Ameryką. Nowo odkryty ląd nazywano: Indiami Zachodnimi lub Nowym Światem Rok 1492r. jest datą umowną kończącą epokę średniowiecza i rozpoczynającą epokę nowożytną
1498 r.	Odkrycie drogi morskiej do Indii przez Vasco da Game Odkrywca portugalski, który jako pierwszy dotarł drogą morską z Europy do Indii (płynąc na wschód, wokół Afryki), umożliwiając Europejczykom swobodny handel           z Azją południową. Dotąd odbywał się on lądem przez wielu pośredników  i rozbójników.
1505 r.	Uchwalenie konstytucji Nihil novi Potoczna nazwa konstytucji sejmowej, poważnie ograniczającej kompetencje prawodawcze monarchy. Jej nazwę (łac. „nic nowego bez zgody ogółu”) potocznie tłumaczy się jako „nic o nas bez nas”. Zakazywała ona królowi wydawania ustaw bez uzyskania zgody szlachty, reprezentowanej przez Senat i izbę poselską
1517 r.	Początek reformacji - ogłoszenie 95 tez przez Marcina Lutra Ruch religijno-polityczno-społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był reakcją na negatywne zjawiska, które miały miejsce w katolickiej hierarchii kościelnej, a także stanowił opozycję do katolickiej doktryny dogmatycznej. Krytyka sprzedaży odpustów.
1519-1521 r.	Ostatnia wojna Zakonu Krzyżackiego z Polską Po zawarciu pokoju toruńskiego w 1466 zakon krzyżacki uznał się lennikiem Korony Polskiej z terytorium Prus Wschodnich. Ostatni wielki mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollern, wysunął wobec Polski pretensje terytorialne, żądając zwrotu Prus Królewskich i Warmii oraz wypłacenia odszkodowania za 50 lat polskiej okupacji. Wojna toczyła się ze zmiennym szczęściem dla obu stron. Strony zgodziły się podpisać zawieszenie broni na cztery lata i oddać spór pod sąd rozjemczy.
1519 – 1522 r.	Pierwsza podróż dookoła świata - Ferdynand Megallan Żeglarz portugalski w służbie hiszpańskiej. Nazwał Ocean Spokojny (Pacyfik). Wyruszył z Hiszpanii drogą zachodnią, czyli przez Ocean Atlantycki, do Wysp Korzennych. Wyprawa, która wypłynęła pod jego dowództwem, jako pierwsza opłynęła Ziemię. Zabity przez mieszkańców Archipelagu Filipińskiego.
1525 r.	Hołd pruski Albrecht Hochenzollern składa hołd lenny Zygmuntowi I Staremu. W wyniku tego aktu Prusy Zakonne zostały przekształcone w Księstwo Pruskie jako lenno Polski. Dawne ziemie zakonu zostały sekularyzowane tzn. zeświedczone, utworzono z nich pierwsze luterańskie państwo z A. Hochenzollernem jako księciem dziedzicznym, nowo powstałe państwo nazywano – Prusami Książęcymi (Uwaga! Bez Pomorza, które wróciło do Polski w 1466r. i odtąd było zwane Prusami Królewskimi)  Hołd lenny - ceremonia uroczystego zawarcia kontraktu lennego. Podczas niej następowało homagium: wasal klękał przed swoim seniorem i składał mu uroczystą przysięgę wierności, zobowiązując się do niesienia pomocy swojemu seniorowi w radzie i ofiarując pomoc zbrojną. Następowała wówczas inwestytura, czyli formalne przekazanie lenna wasalowi.
1545-1563 r.	Sobór trydencki Sobór był odpowiedzią na narastającą potrzebę reform w Kościele katolickim, który podjął się ich w odpowiedzi na reformację. Jest uznawany za początek okresu kontrreformacji. Odbył się w mieście Trydent (północne Włochy). Zmiany: nakazano tworzyć seminaria duchowne; powołanie  Inkwizycji -  tzw. Święte Oficjum; potępiono nauki Lutra, Indeks ksiąg zakazanych, uznano Biblię i Tradycję Kościoła za równoważne źródła wiary, potępiono indywidualne interpretowanie Pisma Św., potępiono predestynację – tezę głoszącą, iż los pośmiertny człowieka jest odgórnie wyznaczony przez Boga (jedna z podstawowych nauk i założeń kalwinizmu), działalność zakonu Jezuitów (Ignacy Loyola, bezwzględne posłuszeństwo papieżowi)
1555 r.	Pokój w Augsburgu Reformacja doprowadziła do wojen religijnych w Europie – szczególnie w Niemczech i we Francji. Chcąc rozwiązać spór wprowadzono zasadę „czyj kraj tego religia” co oznaczało nakaz przyjęcia wiary przez poddanych takiej jaką wyznaje władca.
1569 r.	Unia realna; powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów Zwana unią lubelską, cel wzmocnienie współpracy między Koroną a Litwą (obawy zerwania unii – brak potomka Zygmunta Augusta). W jej wyniku powstało państwo Rzeczpospolita Obojga Narodów – ze wspólnym monarchą, herbem, sejmem, walutą, polityką zagraniczną i obronną – zachowano odrębny skarb, urzędy, wojsko  i sądownictwo.
1596 r.	Unia brzeska Połączenie Cerkwi prawosławnej z Kościołem łacińskim w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, dokonane w Brześciu Litewskim.Część duchownych prawosławnych i wyznawców prawosławia uznała papieża za głowę Kościoła i przyjęła dogmaty katolickie, zachowując bizantyjski ryt liturgiczny. Następstwem unii brzeskiej był podział społeczności prawosławnej.
1572 r.	Noc św. Bartłomieja Potoczne określenie rzezi hugenotów (francuskich ewangelików reformowanych) w Paryżu, która miała miejsce w nocy 23 na 24 sierpnia. Nazwa wywodzi się od jednego z apostołów, św. Bartłomieja, którego święto liturgiczne obchodzone jest 24 sierpnia.
1572 r.	Bezpotomna śmierć  Zygmunta Augusta, koniec dynastii Jagiellonów
1573 r.	Akt konfederacji warszawskiej Dokument zapewniał swobody wyznania dysydenckiej  (różnowierczej) szlachcie  w I Rzeczypospolitej. Dokument uważany jest za początek gwarantowanej prawnie tolerancji religijnej ( tolerancja nie obejmowała arian tzw. braci polskich)
1573 r.	Pierwsza wolna elekcja;  Elekcja  Henryka Walezego Wybór monarchy przez ogół szlachty, w okresie bezkrólewia funkcję głowy państwa pełni prymas (interrex), pacta conventa – osobiste zobowiązania kandydata; artykuły henrykowskie – gwarantowały niezmienność ustroju tzn. wolną elekcję, tolerancję religijną, liberum veto, zwoływanie sejmu co dwa lata, zezwalały na wypowiedzenie królowi posłuszeństwa (rokosz),
1576 r.	Elekcja Stefana Batorego W 1579 rozpoczął wojnę o odebranie zagarniętych przez Rosję w poprzednim roku Inflant i utraconej jeszcze w 1563 ziemi połockiej. Przeprowadził trzy zwycięskie kampanie zaczepne na terytorium państwa rosyjskiego (utworzono piechotę wybraniecką wyposażoną w rusznice i toporki do budowy mostów i umocnień polowych).
1598 r.	Edykt nantejski Edykt nantejski przyczynił się do zakończenia trwających we Francji przez 30 lat wojen religijnych. Wprowadzał wolność wyznania i równouprawnienie protestantów wobec katolików. Mogli odtąd budować swe kościoły oraz szkoły, zamki, urzędy, szpitale czy uniwersytety. Hugenoci mieli swobodę kultu z wyłączeniem Paryża. Jako gwarancję bezpieczeństwa otrzymali ok. 100 twierdz we Francji. Edykt zakończył wojny religijne na terenie Francji oraz uregulował sytuację hugenotów. Zniesiony przez Ludwika XIV
1600 r.	Początek wojny ze Szwedami Bezpośrednia przyczyna: przekazanie przez zdetronizowanego w Szwecji Zygmunta III Wazę Rzeczpospolitej szwedzkiej Estonii
1605 r.	Bitwa pod Kircholmem Niewykorzystane zwycięstwo Polaków dowodzonych przez hetmana Karola Chodkiewicza (wojna ze Szwedami)
1609-1619 r.	Wojny polsko-rosyjskie
1610 r.	Bitwa pod Kłuszynem Tzw. dymitriady. Bitwa stoczona została między wojskami polskimi pod dowództwem hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, a armią rosyjską. W obliczu klęski bojarzy zdetronizowali cara Wasyla Szujskiego i obwołali carem królewicza polskiego Władysława, a Żółkiewski wkroczył do Moskwy.
1618-48 r.	Wojna trzydziestoletnia Konflikt pomiędzy protestanckimi państwami Rzeszy niemieckiej wspieranymi przez inne państwa europejskie a katolicką dynastią Habsburgów. Mimo że wojna spowodowana była przyczynami natury religijnej, jednym z powodów jej długotrwałości stało się również dążenie mocarstw europejskich (nie tylko protestanckich) do osłabienia potęgi Habsburgów.
1620-1699 r.	Wojny polsko-tureckie
1620 r.	Klęska pod Cecorą Po nierozstrzygniętej obronie polskiego obozu, wojska Rzeczypospolitej zostały rozbite w odwrocie. Stanowiła początek wojny polsko-tureckiej 1620-1621, której zakończeniem była obrona Chocimia, a następnie podpisanie traktatu
1621 r.	Bitwa pod Chocimiem Bitwa pomiędzy armią Rzeczypospolitej Jana Karola Chodkiewicza, a armią turecką. Zamknięte w warownym obozie siły polsko-litewsko-kozackie, stanęły na drodze armii osmańskiej pod miejscowością Chocim. Oblężenie zakończyło się taktycznym zwycięstwem armii Rzeczypospolitej, ukoronowanym podpisaniem traktatu
1627 r.	Bitwa morska pod Oliwą Była to pierwsza i jedyna większa bitwa morska młodej polskiej floty, zakończona zwycięstwem.
1629 r.	Pokój w Altmarku Rozejm kończący wojnę polsko-szwedzką 1626–1629. Najważniejsze postanowienia: Szwedzi zatrzymali Inflanty na północ od Dźwiny wraz z Rygą , Szwedzi zatrzymali wszystkie porty pruskie, Polska utrzymała kontrolę nad Gdańskiem, Królewcem  i Puckiem, rozejmowi towarzyszył układ pomiędzy Szwecją a Gdańskiem, na mocy którego Szwedzi mieli prawo do pobierania 3,5% cła od przewożonych towarów W 1635 postanowienia rozejmu w Altmarku zmodyfikowano, podpisując korzystniejszy dla Polski rozejm w Sztumskiej Wsi.
1648 r.	Powstanie Chmielnickiego Powstanie w latach 1648-1655 Kozaków Zaporoskich i chłopstwa ruskiego pod przywództwem hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego przeciwko magnaterii i szlachcie polskiej. Najważniejsze bitwy: nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem, pod Piławcami, pod Zborowem, pod Beresteczkiem, oblężenie Kamieńca Podolskiego. Ugoda w Perejesławiu - włączenie lewobrzeżnej Ukrainy do Rosji (Rosja uderzyła na Rzeczpospolitą, rozpoczynając wojnę polsko-rosyjską, która trwała aż do 1667 roku).
1655-1660 r.	Potop Szwedzki Najazd Szwecji na Rzeczpospolitą w czasie II wojny północnej (1655–1660). Formalnie zakończył go pokój w Oliwie zawarty w 1660. Potop szwedzki pokazał słabość organizacyjną Rzeczypospolitej, a najeźdźca skuteczność swoich działań uzyskał m.in. poprzez kolaborację i przekupstwo po stronie Rzeczypospolitej. I choć ostatecznie Szwedzi zostali wyparci, to jednak poniesione straty i koszty ustępstw pokojowych były wysokie, a niektóre zniszczenia materialne, szczególnie szwedzka grabież dóbr kultury polskiej, są widoczne współcześnie.
1672  r.	Najazd turecki na Polskę, zdobycie przez Turków Kamieńca Podolskiego Kamieniec Podolski, zwany "kluczem do Podola (Rzeczypospolitej)", został oblężony przez wojska tureckie. Utrata kluczowej twierdzy zmusiła Rzeczpospolitą do podpisania traktatu buczackiego zobowiązującego ją do oddania Podola i płacenia Turkom rocznego haraczu w wysokości 22 tysięcy dukatów. Szybko wystawiono wielką armię, na czele której Jan Sobieski pokonał w listopadzie 1673 roku Turków pod Chocimiem.
1673 r.	Zwycięstwo pod Chocimiem Wojska koronne i litewskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego odniosły zwycięstwo nad wojskami. Chocimska wiktoria, traktowana przez Polaków jako odwet za pokój buczacki, pozwoliła Sobieskiemu rok później wygrać elekcję i zasiąść na tronie Polski.
1683 r.	Odsiecz wiedeńska (bitwa pod Wiedniem, wiktoria wiedeńska) Stoczona między wojskami polsko-austriacko-niemieckimi pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego, a armią Imperium osmańskiego pod wodzą wezyra Kara Mustafy. Zakończyła się klęską Osmanów, którzy od tej pory przeszli do defensywy i przestali stanowić zagrożenie dla chrześcijańskiej części Europy.
1699 r.	Pokój w Karłowicach Kończył okres wojen, w których po jednej stronie uczestniczyła Rzeczpospolita, a po drugiej Imperium Osmańskie, którego potęga budziła niepokój w Europie od XV wieku.
1697-1763 r.	Czasy saskie Okres poważnego kryzysu politycznego. Czasy kiedy w Polsce rządzili królowie z saskiej dynastii Wettynów, August II (1697–1733) i August III (1733–1763). Ich panowanie było jednak przerywane kolejnymi elekcjami i rządami Stanisława Leszczyńskiego (1704–1709 i 1733–1736).
1717 r.	Sejm Niemy August II Mocny dążył do ściślejszego powiązania Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Elektoratu Saksonii, w której był dziedzicznym elektorem. Polska była wówczas pod ogromnym wpływem Carstwa Rosyjskiego, a August II dążył do zmniejszenia jej ingerencji w sprawy Rzeczypospolitej. Po wprowadzeniu wojsk saskich na tereny Polski, część szlachty (wspierana przez Rosję)zareagowała zawiązaniem konfederacji tarnogrodzkiej, czego skutkiem była wojna domowa. Król, wraz ze szlachtą, w celu rozwiązania konfliktu, zwrócił się do cara Rosji, Piotra I. Skutkiem tego było wkroczenie wojsk rosyjskich na teren Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz układ między królem a szlachtą zawarty 3 listopada 1716 roku w Warszawie przy mediacji posła rosyjskiego Grzegorza Dołgorukiego, zatwierdzony później na jednodniowym sejmie, zwanym później niemym. Z powodu obaw przed jego zerwaniem nikomu oprócz przewodniczącego obradom marszałka Stanisława Ledóchowskiego oraz odczytujących nowe uchwały posłów nie wolno było się odzywać.
1764 r.	Elekcja ostatniego króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów Stanisława Augusta Poniatowskiego Wybrany pod naciskiem Rosji, caryca Katarzyna II uważała go za osobę, którą łatwo będzie manipulować. Król jednak przeprowadza szerokie reformy wzmacniające pozycję Rzeczpospolitej co skutkuje przyspieszeniem decyzji o I rozbiorze(powołał namiastkę rządu tzw. konferencję króla z ministrami; założył Szkołę Rycerską - uczelnię wojskową).
1768-1772 r.	Konfederacja barska Zbrojny związek szlachty polskiej w obronie wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej, skierowany przeciwko: Rosji, królowi i popierającym go wojskom rosyjskim. Celem konfederacji było zniesienie ustaw narzuconych przez Rosję (tzw. prawa kardynalne), a zwłaszcza dających równouprawnienie innowiercom.
1772 r.	I rozbiór Polski Rosja zagarnęła Inflanty Polskie oraz wschodnie, peryferyjne krańce Rzeczypospolitej Prusy anektowały Warmię i Prusy Królewskie (Pomorze Gdańskie), lecz bez Gdańska i Torunia Austria otrzymała całą południową Polskę, ale bez Krakowa
1773 r.	Sejm rozbiorowy Zwołany w celu zatwierdzenia (legalizacji) rozbioru. Utworzenie pierwszego na świecie ministerstwa oświaty – Komisji Edukacji Narodowej (KEN) Wprowadził też zmiany ustrojowe, powołując Radę Nieustającą przy królu, jako pierwowzór gabinetu ministrów. (Tadeusz Rejtan sprzeciwił się rozbiorowi, pozostali posłowie zatwierdzili)
1776 r.	Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej Akt prawny autorstwa m.in. Thomasa Jeffersona, uzasadniający prawo Trzynastu Kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej do wolności i niezależności od króla Wielkiej Brytanii (początek waliki o niepodległość Stanów Zjednoczonych, udział Polaków – T. Kościuszko, K. Pułaski)
1787 r.	Konstytucja Stanów Zjednoczonych Władza ustawodawcza – Kongres (Izba Reprezentantów i Senat); władza wykonawcza – prezydent; władza sądownicza - Sąd Najwyższy. Poprawki do konstytucji
1788-1792 r.	Sejm Wielki (Czteroletni) Mający na celu  przywrócenie pełnej suwerenności i przyspieszenie rozwoju gospodarczego Rzeczypospolitej. Od grudnia 1790 obradował w podwojonym składzie. Najważniejsze ustawy: Prawo o miastach, przyznające prawa publiczne mieszkańcom miast królewskich oraz Konstytucja 3 maja
1791 r.	Uchwalenie Konstytucji 3 Maja Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nie posiadającej ziemi (gołocie), wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Przyjęcie monarchicznej Konstytucji 3 maja spowodowało opozycję republikanów oraz sprowokowało wrogość Imperium Rosyjskiego, które od 1768 roku było protektorem Rzeczypospolitej i gwarantem nienaruszalności jej ustroju.
1792  r.	Konfederacja targowicka Zawiązana oficjalnie w miasteczku Targowica w porozumieniu z carycą Rosji Katarzyną II (w rzeczywistości w Petersburgu) przez przywódców magnackiego obozu – Potocki, Rzewuski, Branicki- w celu przywrócenia starego ustroju Rzeczypospolitej, pod hasłami obrony zagrożonej wolności przeciwko reformom Konstytucji 3 maja, wprowadzającym monarchię konstytucyjną. Była reakcją opozycji na konstytucyjny zamach stanu i reformy sejmu. Jej zawiązanie posłużyło Rosji jako pretekst do interwencji zbrojnej w Rzeczypospolitej – wojna w  obronie konstytucji.
1793 r.	II rozbiór Polski dokonany przez Rosję i Prusy W 1793 r. odbył się w Grodnie sejm rozbiorowy, który pod presją obu zaborców wyraził milczącą zgodę na kolejny rozbiór kraju, zawarł nierównoprawny traktat pokojowy z Rosją, przywrócił Radę Nieustającą, rozwiązał też konfederację targowicką. Był to ostatni Sejm Polski szlacheckiej.
1794 r.	Powstanie kościuszkowskie Insurekcja kościuszkowska – polskie powstanie narodowe przeciw Rosji i Prusom. Pod Racławicami (kosynierzy) wojska powstańcze pod wodzą samego Kościuszki stoczyły zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi; walki w Warszawie, Wilnie, uniwersał połaniecki -odezwa zachęcająca chłopów do udziału w walkach, w zamian mieli uzyskać ziemię; klęska pod Szczekocinami; bitwa pod Maciejowicami, ranny Tadeusz Kościuszko dostał się do niewoli rosyjskiej, po zdobyciu Warszawy powstanie upada
1795 r.	III rozbiór Polski dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy Niecały rok po upadku insurekcji, monarchowie Rosji, Prus i Austrii  uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej. Poniatowski abdykował.
1797 r.	Powstanie Legionów Polskich we Włoszech Polskie formacje wojskowe, tworzone na terenie Włoch, których celem była walka  o niepodległość. Walczące u boku wojsk francuskich i włoskich w latach 1797–1807, utworzone z inicjatywy Jana Henryka Dąbrowskiego przez Francuzów w pn. Włoszech (Republika Lombardii). Tam wojska polskie miały się odbudować i przygotować do dalszych działań, gdyż po III rozbiorze polskie wojska były w pewnej części bezwładne.
1804 r.	Koronacja Napoleona na cesarza Francuzów Dla utwierdzenia swej władzy, po ogólnokrajowym plebiscycie Napoleon koronował się na cesarza Francuzów.
1805 r.	Bitwa pod Trafalgarem Bitwa morska w czasie wojen napoleońskich. Starcie rozegrało się między flotą angielską a francusko-hiszpańską. Bitwa ta stała się początkiem wielkiej hegemonii Brytyjczyków na morzach świata, walnie przyczyniając się do powstania brytyjskiego imperium kolonialnego.
1806 r.	Blokada kontynentalna System blokady ekonomicznej gospodarki Wielkiej Brytanii przez Francję. Stworzony poprzez zamknięcie wymiany handlowej z tym krajem. Francja narzuciła swoim aliantom wprowadzenie embarga handlowego wobec Wielkiej Brytanii. Miała na celu odcięcie Anglii od jakiejkolwiek wymiany handlowej z państwami Europy kontynentalnej. Zamknięcie europejskich portów dla brytyjskiej floty odcięło Zjednoczone Królestwo od rynków zbytu i dostaw surowców. Dzięki temu Wielka Brytania poniosła straty ekonomiczne, a właśnie o to chodziło Napoleonowi Bonaparte.
1806 r.	Bitwa pod Austerlitz Bitwa zwana także bitwą trzech cesarzy –  decydująca bitwa wojny z III koalicją antyfrancuską, stoczona  między francuską Wielką Armią a połączonymi armiami, austriacką i rosyjską.
1807 r.	Pokój w Tylży Porozumienia zawarte przez I Cesarstwo Francuskie z Imperium Rosyjskim i królestwem Prus. Do jego postanowień należało między innymi uznanie przez Rosję Księstwa Warszawskiego, Wolnego Miasta Gdańska oraz uznanie francuskich zdobyczy w Prusach, imperium rosyjskie przystąpiło do blokady kontynentalnej skierowanej przeciwko Wielkiej Brytanii. Prusy zrzekały się ziem drugiego i części ziem pierwszego i trzeciego rozbioru Polski, czego skutkiem było utworzenie Księstwa Warszawskiego na mocy traktatu.
1807 r.	Utworzenie Księstwa Warszawskiego Istniejące w latach 1807–1815, formalnie niepodległe, jednak w rzeczywistości podporządkowane napoleońskiej Francji państwo, było namiastką państwa polskiego. Władcą suwerennym Księstwa był król Królestwa Saksonii
1808 r.	Szarża polskich szwoleżerów pod Samosierrą Zdobycie wąwozu przez polskich szwoleżerów i sukcesem armii napoleońskiej. Bitwa ta otworzyła Napoleonowi drogę na Madryt i pozwoliła kontynuować kampanię hiszpańską.
1809 r.	Wojna z Austrią Zwycięstwo Polaków pod Raszynem (dow. Józef Poniatowski) pozwoliło na powiększenie terytorium Księstwa Warszawskiego o ziemie III zaboru austryjackiego
1812 r.	Wojna francusko- rosyjska Nieprzestrzeganie przez Rosję blokady kontynentalnej staje się główną przyczyną inwazji. Wielka Armia – ok. 600 tys. Dowodzący wojskami rosyjskimi wycofywał się, oddając w połowie września ćwierćmilionową Moskwę, po wcześniejszej ewakuacji mieszkańców, wywiezieniu wszelkich zapasów żywności i podpaleniu miasta. Odwrót  Wielkiej Armii  przez bezkresne przestrzenie, wśród ostrych mrozów, bez kwater, dostatku żywności i przy nieustannych podjazdach kozackich, zamienił się w koszmar.
1813 r.	Bitwa pod Lipskiem Znana też jako „bitwa narodów” –stoczona między wojskami francuskimi pod przywództwem Napoleona Bonaparte, a wojskami koalicji antyfrancuskiej (złożonej z Austrii, Prus, Rosji i Szwecji). Była to największa bitwa w kampaniach Napoleona i jego najcięższa porażka, aczkolwiek bardziej symboliczną stała się bitwa pod Waterloo.
1815 r.	Bitwa pod Waterloo Ostatnia bitwa Napoleona. Były cesarz Francuzów powrócił niespodziewanie  z wygnania na Elbie i objął rządy na okres 100 dni. W krótkim czasie zebrał armię,  z którą ruszył w kierunku Brukseli, gdzie stały nierozwiązane jeszcze armie VI koalicji: angielska i pruska. Zwycięska początkowo bitwa po nadejściu armii pruskiej przemieniła się w klęskę, a armia francuska przestała istnieć. Napoleon musiał ponownie abdykować
1814-1815 r.	Obrady kongresu wiedeńskiego Konferencja międzynarodowa przedstawicieli szesnastu państw europejskich, w Wiedniu, zwołana w celu rewizji zmian terytorialnych i ustrojowych spowodowanych wybuchem rewolucji francuskiej i wojnami napoleońskimi oraz wypracowania nowych zasad ładu kontynentalnego.Kongres wiedeński, ze względu na liczne bale, które mu towarzyszyły, nazywany był ironicznie tańczącym kongresem. Uczestnicy Kongresu pragnęli stworzyć taki porządek w Europie, który zapewniłby spokój wewnątrz ich państw oraz pokój na zewnątrz. Oparli się na trzech zasadach: restauracji , legitymizmu i równowagi sił. Legitymizm oznaczał niepodważalne prawo każdego władcy "z Bożej łaski" do tronu. Przywracano, więc władców usuniętych przez rewolucję lub Napoleona, czasem wbrew woli poddanych im ludów (np. we Francji, gdzie tron objął Ludwik XVIII). Zasada równowagi sił polegała na umowie, że dołoży się wszelkich starań, by żadne z wielkich mocarstw nie osiągnęło znacznej przewagi nad pozostałymi.
1815 r.	Święte Przymierza Sojusz zawarty   po zakończeniu wojen napoleońskich. Przymierze zostało zawarte  z inicjatywy cara Rosji Aleksandra I, przez: Cesarstwo Rosyjskie, Cesarstwo Austriackie   i przez Królestwo Prus. Przymierze było próbą stworzenia stałej federacji państw europejskich i oparcia jej na trwałych, chrześcijańskich podstawach. Celem była obrona legitymizmu i dążenie do równowagi sił pomiędzy mocarstwami.
1815 r.	Utworzenie Królestwa Polskiego (zwane  także: Kongresowym lub Kongresówką) Państwo polskie istniejące w latach 1815-1832, jako część Imperium Rosyjskiego(zwane  także: Kongresowym lub Kongresówką). Utworzone decyzją kongresu wiedeńskiego. Było państwem suwerennym i niepodległym (do 1832 r.), posiadającym własną konstytucję, Sejm, wojsko, monetę i szkolnictwo z Uniwersytetem Warszawskim, a czynności urzędowe odbywały się w języku polskim. Polskę łączyły z Rosją - osoba monarchy oraz polityka zagraniczna.  W 1832 roku król Mikołaj I Romanow zniósł konstytucję Królestwa zastępując ją Statutem Organicznym, który likwidował Sejm i samodzielną armię, znosił unię międzypaństwową i włączał Królestwo do cesarstwa na zasadzie autonomii administracyjnej, przywrócił urząd namiestnika sprawującego władzę cywilną i wojskową. W latach 1832–1918 Królestwo Polskie było integralną częścią Imperium Rosyjskiego (choć cesarze rosyjscy nosili tytuł króla Polski i reprezentowali ich namiestnicy). Posiadało stopniowo ograniczaną, a następnie zlikwidowaną autonomię; po jej likwidacji   wprowadzono także oficjalną nazwę Kraj Przywiślański (po powstaniu styczniowym)
1830 r.	Powstanie listopadowe Powstanie przeciw Rosji, wybuchło w nocy z 29 listopada na 30 listopada 1830, a zakończyło się w październiku 1831r.  Zasięg: Królestwo Polskie i część ziem zabranych (Litwę, Żmudź i Wołyń). Przyczyna wybuchu - nieprzestrzeganie przez carów postanowień konstytucji z 1815 roku. Aleksander I zniósł wolność prasy, wprowadził cenzurę prewencyjną. Zawieszono wolność zgromadzeń. Powstanie przygotowało sprzysiężenie pod dow. podporucznika Piotra Wysockiego przeciwko wodzowi naczelnemu wojsk Królestwa Polskiego i dowódcy sił rosyjskich wielkiemu księciu Konstantemu, brat cesarza Rosji i króla Polski Mikołaja I. Sygnałem do wybuchu -pożar browaru na Solcu. Pierwszy dyktator – Józef Chłopicki. Najważniejsze bitwy pod: Stoczkiem;  Wawrem;  Białołęką;  o Olszynkę Grochowską, Wawrem; Dębem Wielkim; Iganiami, Warszawa
1846 r.	Wybuch powstania krakowskiego, rabacja galicyjska Próba powstania pod hasłami demokracji, podjęta w Wolnym Mieście Krakowie, skierowane przeciwko zaborcy, szybko stłumione. Jednocześnie w innych częściach Galicji doszło do wystąpień polskich chłopów przeciw polskiej szlachcie. Rzeź galicyjska (rabacja galicyjska, rabacja chłopska) – powstanie przybrało charakter pogromów ludności ziemiańskiej, urzędników dworskich i rządowych. Najbardziej znanym przywódcą chłopskich oddziałów był Jakub Szela.
1848 r.	Wiosna ludów.   Seria ludowych zrywów rewolucyjnych i narodowych jakie miały miejsce w Europie w latach 1848 – 1849. Trzy główne nurty: społeczny – dotyczący warstw społecznych chcących polepszenia warunków bytowych; ustrojowy – dotyczący społeczności chcących udziału w rządzeniu państwem; narodowy – dotyczący narodowości walczących o autonomię, niepodległość lub uznanie w danym państwie.Wiosna Ludów objęła niemal całą Europę. Do wystąpień nie doszło w Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz w Rosji, zaś w Hiszpani doszło jedynie do wystąpień chłopskich. Ruchy rewolucyjne w jednym państwie oddziaływały na inne narody.   Można w takim wypadku mówić o rewolucji europejskiej. Wielu aktywnych działaczy Wiosny Ludów działało na terenie różnych państw  i porozumiewało się ze sobą.
1863 r.	Powstanie styczniowe Powstanie przeciwko Rosji, ogłoszone manifestem 22 stycznia 1863 wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy, spowodowane narastającym rosyjskim terrorem wobec polskiego biernego oporu. Przed wybuchem – działalność Białych i Czerwonych. Wybuchło 22 stycznia 1863 w Królestwie Polskim, trwało do jesieni 1864. Zasięg - ziemie zaboru rosyjskiego: Królestwo Polskie oraz ziemie zabrane. Największe  polskie powstanie, spotkało się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej. Miało charakter wojny partyzanckiej, stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Mimo początkowych sukcesów zakończyło się klęską, z których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, ok. 10 tys. wyemigrowało. W roku 1867 zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, jego nazwę i budżet, w 1869 zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską, w latach 1869–1870 setkom miast wspierających powstanie odebrano prawa miejskie doprowadzając je tym samym do upadku, w roku 1874 zniesiono urząd namiestnika, w 1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano klasztory katolickie w Królestwie, skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich. Po stłumieniu powstania znaczna część społeczeństwa Królestwa i Litwy uznała dalszą walkę zbrojną z zaborcą rosyjskim za bezcelową i zwróciła się ku pracy organicznej. Powstanie przyczyniło się do korzystniejszego niż w dwóch pozostałych zaborach uwłaszczenia chłopów. Dyktatorzy powstania: gen. Ludwik Mierosławski, gen. Marian Langiewicz i Romuald Traugutt.
1914-1918 r.	I wojna światowa Konflikt zbrojny trwający od lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą (trójporozumienie), tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917), a państwami centralnymi (trójprzymierze), tj. Austro-Węgrami i Niemcami (do 1915 takżę Włochy)wspieranymi przez Turcję i Bułgarię. Największy konflikt zbrojny na kontynencie europejskim od czasu wojen napoleońskich, zakończony klęską państw centralnych, likwidacją mocarstw Świętego Przymierza i powstaniem w Europie Środkowej i Południowej licznych państw narodowych. Po raz pierwszy w historii zastosowano w niej broń chemiczną, samoloty, okręty podwodne, czołgi i samochody ciężarowe. Początkowo wojna błyskawiczna, po tzw. cudzie nad Marną  - pozycyjna. Najważniejsze bitwy: bitwa pod Tannenbergiem, nad Marną, bitwa morska pod Falklandami,  Sommą,   pod Ypres, Verdun, ofensywa Brusiłowa i in.
1914 r.	Utworzenie Polskiej Organizacji Wojskowej przez Józefa Piłsudskiego Tajna organizacja wojskowa powstała  w Warszawie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego w wyniku połączenia działających w Królestwie Polskim konspiracyjnych grup Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Walki Czynnej w celu walki z rosyjskim zaborcą. Skrót: POW
11 XI 1918r.	Odzyskanie niepodległości, odrodzenie państwa polskiego Najważniejsze fakty związane z tym okresem to: Królestwo Polskie (utworzenie), Tymczasowa Rada Stanu, Rada Regencyjna, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej czy powstanie wielkopolskie w Poznaniu. Odzyskanie niepodległości uznaje się za przełomowe wydarzenie w dziejach polskiej historii po I wojnie światowej. 11 listopada 1918 roku przyniósł Polsce upragnioną niepodległość oraz wiele rozwiązań politycznych. Powstała w jego wyniku Rada Regencyjna oraz Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej sprawowały władzę zwierzchnią nad Królestwem Polskim. To Rada Regencyjna powierzyła naczelne dowództwo nad wojskiem Józefowi Piłsudskiemu, z kolei Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej 7 listopada 1918 proklamował utworzenie Polskiej Republiki Ludowej.